De bodem in het veenweidegebied daalt als gevolg van de afbraak van veen. Het Agrarische Natuur Collectief Noordwest Overijssel heeft daarom in 2022 en 2023 de GLB-pilot ‘Vooruit boeren op water en veen’ uitgevoerd. Overijsselse boeren hebben hierbinnen vernattingsmaatregelen uitgetest, waarmee ze een bijdrage willen leveren aan het tegengaan van bodemdaling en tegelijkertijd het leefgebied van weidevogels willen verbeteren.
De resultaten van twee jaar maatregelen testen en het onderzoeken van de effecten zijn dinsdag 27 februari tijdens het eindsymposium gepresenteerd aan deelnemende agrariërs, beleidsmakers, onderzoekers en belangstellenden.
Maatregelen testen
De maatregelen die de deelnemende boeren in het voorjaar van 2022 hebben uitgewerkt met het Collectief, hebben zij gedurende de pilotperiode (in 2022 en 2023) getest. Zo hebben verschillende boeren hun bestaande plasdras binnen het Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer (ANLb) ook tijdens de zomerperiode gehandhaafd. Op andere locaties is hoogwaterpeil uit het ANLb verlengd, of zijn nieuwe hoogwaterpeilen gecreëerd.
Effecten van de vernattingsmaatregelen in veenweidegebied
Er zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd naar de effecten van de vernattingsmaatregelen. Zo zijn grondwaterstanden gedurende het project gevolgd en zijn draagkrachtmetingen uitgevoerd, waarbij de reikwijdte van de vernattingsmaatregelen onderzocht is. Hieruit bleek dat er sprake is van verminderde draagkracht die impact heeft op de bedrijfsvoering. Zware machines moeten vervangen worden voor lichtere machines met bijvoorbeeld bredere banden. Ook kan de keuze voor lichtere koeien, een lagere veebezetting en minder beweiding een optie zijn.
Bij het onderzoek naar de leverbot, welke een risico vormt bij vernatting, is zowel de leverbotparasiet als de leverbotslak (tussengastheer) niet aangetroffen. Om vee te kunnen besmetten is niet alleen de aanwezigheid van de parasiet noodzakelijk, maar ook die van de leverbotslak als tussengastheer.
Meer weidevogels in gebieden met vernattingsmaatregelen
Uit onderzoek naar het gebruik van de maatregelen door weidevogels, uitgevoerd door weidevogelvrijwilligers onder begeleiding van Sovon Vogelonderzoek Nederland, blijkt dat op de meeste locaties waar vernattingsmaatregelen uitgevoerd zijn meer vogels (steltlopers en eenden) waargenomen werden dan op de referentiepercelen. Met name de percelen waar een plasdras was aangelegd in combinatie met hoogwaterpeil werden druk door weidevogels bezocht.
Sociaaleconomische impact op boerenbedrijven in veenweidegebied
Belangrijk onderdeel in de pilot is de sociaaleconomische impact op de boerenbedrijven. Daaruit bleek dat zorgen over de droogte en bodemdaling een belangrijke motivatie was voor deelname aan deze pilot. Daarbij leven echter ook zorgen over bijvoorbeeld de gevolgen van vernattingsmaatregelen voor de opbrengst en de begaanbaarheid van de percelen en de kosten voor aanschaf van machines en extra arbeid. Bovenal bleek ook in deze pilot hoe belangrijk het is om met elkaar in gesprek te gaan en antwoorden, ideeën en mogelijke oplossingen te delen met elkaar.
Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de rapportage die later dit jaar zal worden aangeboden aan het ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij. Inmiddels is duidelijk dat de pilot met twee jaar wordt verlengd. Verschillende maatregelen en onderzoeken zullen hierbinnen een vervolg krijgen in 2024 en 2025.
Met het eindsymposium is ook de film over de GLB-pilot in première gegaan. Deze is hier te bekijken.
