Over heel 2018 daalden de afzetprijzen voor de voedingsmiddelenindustrie. Dit had onder meer te maken met de lagere inputprijzen, waarvan de daling van de zuivelprijs de belangrijkste was. Ook de prijs van varkensvlees daalde sterk in 2018.
De warme zomer zorgde voor een aantal slechte oogsten, waardoor in 2019 de prijzen van een aantal producten, zoals tarwe en aardappelen zullen stijgen. Daarnaast verwacht ABN AMRO een stijging van de zuivelprijs in de eerste helft van 2019. Dit zorgt ervoor dat in 2019 de prijzen minder op de omzet zullen drukken.
Export Nederlandse voedingsmiddelen licht gestegen in 2018
De uitvoerwaarde van de agrifoodsector groeide nog wel in 2018 (1,3%), maar een stuk minder sterk dan in 2017, zie figuur 1. In 2017 steeg de uitvoerwaarde voor de foodsector namelijk met 6% Deze groeiafvlakking was in lijn met de totale Nederlandse export. De totale export van Nederland komt naar verwachting uit op 2,7%; een stuk lager dan de groei van 5,6% in 2017.
Figuur 1: Uitvoerwaarde met 1,3% gestegen, export van vlees en zuivel gedaald in 2018 (Bron: CBS/ABN AMRO)
Twee van de belangrijkste exportproducten: vlees en zuivel, zijn samen goed voor circa een derde van de foodexport schreven negatieve exportcijfers. Met name de export naar landen buiten de EU daalde. De uitvoer van vlees en vleesproducten nam met 1% af en ook de export van zuivel en zuivelproducten daalde. De totale uitvoerwaarde van zuivel nam af met 2%, de export naar landen buiten de EU nam veel sterker af (-12%). De export van zuivel naar landen binnen de EU steeg juist (2%). De belangrijkste reden voor een daling van de uitvoerwaarde van zuivel was de lagere zuivelprijs in 2018. Verder was er een prijsverschil tussen sommige zuivelproducten. Zo was Nederlandse boter relatief duur en nam de vraag naar dit product af vanuit landen buiten de EU, zie figuur 2.
Figuur 2: Uitvoerwaarde per subsector (Bron: CBS/ABN AMRO)
Zuivelindustrie: Melkaanvoer en melkproductie
In 2018 (cijfers t/m oktober) daalde de productie van boter met 2%, de productie van fabriekskaas bleef stabiel en de productie van melkpoeder nam toe met 4%. De boterproductie nam af, maar de uitvoer van boter steeg nog wel. Dit komt met name door een toename van de uitvoer naar landen in Europa. In landen buiten Europa, met name in Azië nam de vraag naar boter uit Europa af. Dit had met name te maken met de relatief hoge prijs van boter uit Europa.
De melkaanvoer lag in 2018 lager, dan in 2017. De melkveestapel is in Nederland als gevolg van de fosfaatregelgeving gedaald. Ook in andere landen in Noord-Europa stond de melkaanvoer onder druk. Het warme weer in de zomer heeft een negatieve impact gehad op de melkproductie in onder meer Frankrijk en Duitsland, zie figuur 3.
Figuur 3: Melkaanvoer gedaald in 2018 (Bron: Euromonitor/CBS)
Zuivelindustrie: Prijsontwikkeling
De prijs van boter ligt ook in 2018 nog op een hoog niveau. In november lag de prijs op 425 EUR/kg; ver boven het lange termijn gemiddelde van 330 EUR/kg. En dat terwijl de prijs van magere melkpoeder juist onder het lange termijn gemiddelde ligt.
De prijs van boter nam in 2016 een vlucht en bereikte een hoogtepunt in september 2017. Ook op de internationale markt bereikte de prijs van boter een hoogtepunt. De hoge prijs van boter had twee oorzaken: een hogere vraag en een lager aanbod.
Door een beperking van de boterproductie als gevolg van lagere vetgehaltes in melk, daalde het aanbod van boter. Tegelijkertijd beleefde boter een renaissance. Consumenten kochten meer boter in plaats van margarine, doordat consumenten boter gezonder achtten dan margarine. Hierdoor nam de vraag juist toe en steeg de prijs van boter.
De lagere prijs van magere melkpoeder de afgelopen jaren heeft onder meer te maken met de interventievoorraden die boven de markt hangen. De interventievoorraden zijn in 2018 (deels) afgenomen.
Figuur 4: Prijs van boter nog steeds hoog, maar prijs van melkpoeder juist laag (Bron: ABN AMRO)
Consument betaalt meer voor zuivelproducten
De consumentenprijs voor zuivelproducten is gestegen in 2018, maar de prijsgroei vlakte af in de loop van 2018 en volgde hiermee de wereldwijde prijs van melk. Die daalde in 2018 (t/m november) met 4%, na een flinke groei van meer dan 30% in 2017.
Het ministerie van landbouw uit de Verenigde Staten verwacht dat de wereldwijde productie van zuivel toeneemt en daarmee druk op de prijs zet, maar in Nederland zal als gevolg van de fosfaatregelgeving de productie ook in 2019 nog afnemen. De hogere vraag zorgt ervoor dat wereldwijd de zuivelprijs in de eerste helft van 2019 licht zal stijgen.
Figuur 5: Consument betaalt meer voor zuivelproducten (Bron: ABN AMRO)
Bron: ABN AMRO
