Afhankelijk van rantsoen en weersomstandigheden drinken hoogproductieve koeien wel 150 tot 180 liter water per dag. Beschikbaarheid van drinkwater en de chemische en biologische kwaliteit ervan, zijn daarmee van cruciaal belang voor gezonde koeien die veel melk produceren. Nog te vaak is de drinkwatervoorziening een beperkende factor. Jammer, maar er is gelukkig wat aan te doen. Vitalvé zet een aantal belangrijke aandachtspunten voor u op een rij.
Een koe gaat gemiddeld zes keer per dag drinken, bij een verse koe kan dit zelfs oplopen tot negen keer per dag! Koeien drinken bij voorkeur direct nadat ze zijn gemolken en nadat ze hebben gegeten. Er blijkt een duidelijke relatie tussen het aantal vreetmomenten en de wateropname. Het is daarom belangrijk om drinkbakken zo te plaatsen, dat koeien dit natuurlijke gedrag zo veel mogelijk kunnen uitoefenen.
Vitalvé adviseert daarom om drinkbakken zo te plaatsen dat koeien die de melkstal of het voerhek verlaten er langs komen. Daarnaast is het belangrijk dat er voldoende drinkcapaciteit is voor het aantal dieren in de stal of de groep. De normen die Vitalvé hanteert zijn: één sneldrinker per 10-15 koeien en bij drinkbakken een lengte van 6-9 cm per koe. De watertoevoer moet minstens 20 liter per minuut zijn. Dit is de gemiddelde drinksnelheid van een koe. De watertemperatuur heeft slechts beperkt invloed op de opname. Lauw water (15-25 ?C) drinken koeien het makkelijkst. Het is van belang dat er voldoende ruimte is rond de drinkpunten om rangorde gevechten en stress te voorkomen. Bij weidegang is het raadzaam om waar mogelijk drinkbakken in de schaduw te plaatsen, want daar gaan de koeien bij warm weer naar toe. Eens per week drinkbakken reinigen is geen overbodige luxe. Voerresten, stof en mest kunnen het water behoorlijk vervuilen. Maar er zijn meer factoren die de kwaliteit beïnvloeden.
Bron- of leidingwater
Leidingwater is in Nederland overal van prima kwaliteit. Vanwege kosten kiezen toch veel melkveehouders voor een eigen waterbron. Dit is niet zonder risico’s. Hardheid, ijzergehalte, kiemgetal, maar ook geur en helderheid kunnen een probleem zijn en de wateropname flink negatief beïnvloeden. Dit maakt het echt nodig om de waterkwaliteit minstens eens per jaar te beoordelen. Gelukkig zijn er volop mogelijkheden voor waterbehandeling beschikbaar om specifieke problemen op te lossen. Bij een bron geldt in het algemeen de regel, hoe dieper de bron, hoe beter de kwaliteit van het grondwater.
Biofilm in leidingen en voorraadvat
Regelgeving zorgt er voor dat veehouders de waterkwaliteit bij de bron vaak wel controleren, maar meestal niet de kwaliteit in de drinkbakken. Koeien drinken echter niet aan de bron, maar aan de waterbak. Daar is de kwaliteit vaak veel slechter, dan bij de bron. Oorzaak is het ontstaan van een biofilm of bezinksel in de leidingen of in het voorraadvat. Hierin vermeerderen bacteriën, schimmels en algen zich razendsnel, waardoor de kwaliteit van het drinkwater fors vermindert. Een lage waterdruk en systemen met retourwater versterken deze problematiek. Ook is de leidingkeuze van invloed.
Tyleen of pvc?
Met koperen of roestvrijstalen leidingen is er de minste kans op het ontstaan van een biofilm. De meeste stallen zijn echter uitgerust met Tyleenslangen of leidingen van PVC. Bij Tyleenslangen is de kans op het ontstaan van een biofilm twee keer zo groot dan bij PVC. Wat helpt tegen het ontstaan van een biofilm is zorgen voor een waterdruk van minimaal drie bar. Ook kun je gedoseerd ontsmettingsmiddelen aan het systeem toevoegen. Chloor en waterstofperoxide worden het meest gebruikt. Let hierbij wel op. Bij overmatig gebruik worden niet alleen de leidingen ontsmet, maar ook de pens van de koe, met alle gevolgen van dien. De aanwezigheid van een watermeter is gewenst. Niet alleen om te monitoren hoeveel water de veestapel opneemt, maar ook om eventuele ontsmettingsmiddelen goed te kunnen doseren en plotselinge afwijkingen in wateropname tijdig te signaleren.
Aandacht voor water loont
Veel veehouders kijken uitvoerig naar de uitslagen van kuilonderzoek, maar besteden nauwelijks aandacht aan het drinkwater van hun koeien. Toch wijst de ervaring van Vitalvé uit dat het loont om meer aandacht aan dit meest onderschatte nutriënt te besteden. De invloed van drinkwater op diergezondheid en melkproductie is veel belangrijker dan veel veehouders zich beseffen.
Voor elke liter melk die een koe geeft, heeft de koe ongeveer drie liter water nodig. Per kg drogestof-opname heeft een koe ongeveer vijf liter water nodig. En daarbij zijn koeien heel kieskeurig. Zodra water vies wordt of minder fris gaat ruiken, daalt de wateropname en daarmee de melkproductie. Uit studies blijkt ook dat koeien met een goede kwaliteit drinkwater zeven procent meer drogestof opnemen, dan bij een gemiddelde kwaliteit drinkwater (D. Andreen, 2015). Dat leidt direct tot een productieverhoging van ruim een kilo melk per dag.
Bron: Vitalvé
