Miljoenen liters melk verdwijnen in de Verenigde Staten en Canada niet in de melktank, maar in de mestput. Door de coronacrisis zijn kantoren, scholen, hotels en restaurants gesloten waardoor de vraag tot een dieptepunt is gedaald.
Het AD meldt dat het probleem vooral speelt in de zuivelbranche. Video’s op social media bevestigen het geschetste beeld. Duizelingwekkende hoeveelheden melk worden afgevoerd op weilanden of in afvoerputten. Volgens Dairy Farmers of America, het Amerikaanse equivalent van de NMV, wordt naar schatting 14 miljoen liter melk gedumpt. Per dag.
En dat op het moment wanneer de koe de meeste liters melk per dag produceert. In The New York Times wordt geschat dat dagelijks zo’n vijf procent van de melkvoorraad in de VS wordt gedumpt. Als de sluiting van o.a. horeca wordt gehandhaafd de komende maanden, zal de dumping verdubbelen, is de voorspelling.
Hard times
De melkveesector in de Verenigde Staten verkeert al jaren in moeilijk weer. Al was het afgelopen jaar vrij goed met goede melkprijzen. Het huidige margin protection scheme geeft bescherming aan kleinere melkveehouders. De nieuwe corona steunmaatregelen focussen ook op kleinere melkveehouders door de thresholds en maxima in de mogelijke dekking per product. Echter verdwijnen er steeds meer kleine ondernemers. Desondanks groeit het aantal koeien en de melkproductie gestaag. Amerikaanse melkveehouders stellen dat zij gedwongen worden mee te groeien om maar voldoende inkomsten te genereren. De kleintjes kunnen het niet meer rondbreien en kiezen eieren voor hun geld. Overheidssteun blijkt noodzakelijk voor de noodlijdende sector.
2020 gold voor velen als het jaar van verandering. Eind vorig jaar gloorde er een sprankje hoop. De prijzen liepen weer op tot over de veertig cent. Door de coronacrisis is het sprankje hoop weggevaagd en zijn de agrariërs wederom de dupe. De problemen spelen namelijk niet alleen in de melkveehouderij. De vraag naar voedsel is zo erg afgenomen dat het barre tijden zijn voor alle organisaties in de overzeese voedselketen.
Nederlandse melkveehouder de dupe?
Rabobank Zuivelanalist Richard Scheper stelt dat Nederlandse melkveehouders niet zo hard getroffen worden als de Amerikaanse collega’s, maar dat een prijsverval onoverkomelijk is. “Als je kijkt naar het grote plaatje, heeft de crisis impact op alle grote exporterende zuivelregio’s. Al zijn er regionale verschillen binnen Europa, de Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland. De VS zit op dit moment in de moeilijkste positie met het grootste prijsverval, mede door de grote afname van services [hotels, scholen, restaurants red.]. Daarnaast komen ze van een relatief hoger (melk)prijsniveau. Nieuw-Zeeland zit in het einde van het seizoen. Zij hebben voor nu het geluk dat de piek van de lockdown niet samenvalt met de piek in de melkproductie.”
Europa en de VS komen qua melkproductie nu in de maanden der hoogproductie van het seizoen. Het voordeel voor Europa en de Nederlandse melkveehouder is de relatief grote Europese retailmarkt ten opzichte van de afzet via foodservice. In Europa wordt zo’n 80% van de zuivelproducten en grofweg driekwart van alle kaas via de retail geconsumeerd. “In de Verenigde Staten wordt ongeveer de helft van de kaas via de foodservice geconsumeerd. Dat heeft enorme impact op de afzet”, aldus Scheper.
Lagere melkprijs als gevolg coronacrisis
De zuivelanalist schetst drie golven in deze crisis. De eerste golf is die van de paniekaankopen, zoals we gezien hebben in de supermarkten. “Nu zitten we in de tweede golf, waarin de aankopen via de supermarkten zijn gestabiliseerd, maar verschillende producten zich opstapelen door de fors lagere afzet via de foodservice en beperktere exportmogelijkheden. De afgelopen twee tot bijna drie maanden was de handel (en afzet) voor de meeste zuivelproducten, zoals kaas, nog relatief goed. Maar deze tweede golf toont de zichtbare gevolgen voor de markt en melkveehouders met een lagere melkprijs als consequentie.” Al mag Nederland zich gelukkig prijzen. Circa 65 procent van de zuivel wordt geëxporteerd, het merendeel binnen 500 kilometer van de landsgrenzen. We mogen blij zijn dat onze oosterburen de grenzen openhouden.
“De derde golf is de wereldwijde economische recessie. Hoe lang en diep deze recessie zal zijn en wat de gevolgen hiervan zullen zijn op de melkveehouderij is moeilijk te zeggen. Dat is onder andere afhankelijk van de lengte en de impact van de lockdowns in Nederland en de belangrijkste afzetgebieden voor Nederlandse zuivelproducten en hoe ‘het nieuwe normaal’ eruit zal zien. Wat duidelijk is, is dat de economie een forse tik om de oren krijgt. Dit is niet een-op-een door te vertalen naar de zuivelmarkt, maar het heeft wel impact. Bij een economische recessie zullen consumenten bijvoorbeeld mogelijk minder uiteten gaan of kiezen voor een goedkoper product in de supermarkt”, stelt Scheper.
Verval in Nederland minder groot
Al met al kan voorzichtig geconcludeerd worden dat de huidige ontwikkelingen zijn weerslag zullen hebben op de melkprijs. De correlatie tussen de melkprijs en de verschuivingen in de zuivelmarkten is voor Nederland plusminus twee maanden. Dat wil zeggen dat we dit vanaf de komende maanden gaan voelen in de melkprijzen. In tegenstelling tot de VS waar de correlatie veel sneller is en waar de impact nu al gevoeld wordt.
“Verval gaat er zijn”, besluit Scheper. “Maar het verval in Nederland zal minder groot zijn dan in andere exportregio’s. Dit komt mede omdat (melk)prijzen in bijvoorbeeld de Verenigde Staten, na een forse stijging vorig jaar, van een hoger niveau afkomen en de afzet via de retail in Noordwest-Europa een sterk fundament vormt.
Door Ruben Lijzenga, redactielid Melkveebedrijf.nl
