Agrarische ondernemers verhandelden het grootste deel van de landbouwgrond. Toch nam hun aandeel de afgelopen tien jaar af. Het aandeel van beleggers, natuurorganisaties en overheden nam daarentegen juist toe.
De gemiddelde agrarische grondprijs in Nederland is in het 2e kwartaal van 2023 uitgekomen op 73.600 euro per hectare. Dat is 7,3 procent lager dan in het 1e kwartaal van 2023 (79.400 euro per hectare). En vrijwel gelijk aan de gemiddelde grondprijs over heel 2022 van 73.400 euro per hectare.
Prijzen bouwland en gras
De gemiddelde prijs van bouwland is in het tweede kwartaal van 2023 met acht procent gedaald naar 84.900 euro per hectare. Dat is een fractie boven de gemiddelde prijs in 2022 van 84.500 euro per hectare.
De gemiddelde prijs van grasland is in het tweede kwartaal van 2023 met 1,2 procent afgenomen tot 68.000 euro per hectare. Dat ligt nog 2,7 procent boven de gemiddelde prijs van grasland in 2022 van 66.200 euro per hectare. De gemiddelde prijs van snijmaisland is in het 2e kwartaal van 2023 met 5,8 procent gezakt tot 73.000 euro per hectare. De prijs van dit grondgebruik is niet afzonderlijk in de onderstaande figuur opgenomen, maar is wel onderdeel van het totaalcijfer van landbouwgrond.
Bron: Kadaster en Wageningen Economic Research
Grondmobiliteit
In het tweede kwartaal van 2023 is 6.800 ha landbouwgrond verhandeld, bijna 200 hectare (2 procent) minder dan in hetzelfde kwartaal van 2022. Gemeten over de laatste vier kwartalen (2022Q3 tot en met 2023Q2) is in totaal 29.100 ha grond in andere handen overgegaan. Dat is 1.200 ha (4 procent) minder dan in dezelfde periode een jaar eerder (2021Q3-2022Q2). De relatieve grondmobiliteit – het verhandeld areaal afgezet tegen het totaal areaal landbouwgrond – over de vier laatste kwartalen bedroeg 1,62 procent, tegen 1,68 procent in dezelfde periode het jaar daarvoor.
Bron: Kadaster en Wageningen Economic Research
Agrariërs kochten minder grond
In de periode 2012-2022 werd jaarlijks circa 30.000 tot 38.000 hectare landbouwgrond verhandeld. Gemiddeld kwam de mobiliteit in deze periode uit op 34.100 hectare per jaar, ofwel 1,9 procent van het totale areaal landbouwgrond (1,8 miljoen ha in 2022). De laatste jaren daalde de totale mobiliteit geleidelijk van 35.100 ha in 2020 (twee procent van het totale landbouwareaal) naar 30.800 ha in 2022 (1,7 procent van het totale landbouwareaal).
In de jaren 2012-2022 werd het grootste deel van het verhandeld areaal landbouwgrond gekocht
door agrarische ondernemers. Het aandeel van deze groep in de totale mobiliteit is in de afgelopen vier jaar echter wel gedaald; van gemiddeld 59 procent in de jaren 2012-2015 tot 49 procent in de jaren 2019-2022. Ook in absolute termen is de daling vrij groot; van gemiddeld 19.900 hectare per jaar
Aandeel beleggers op agrarische grondmarkt
Ongeveer een kwart van de landbouwgrond die in de periode 2012 t/m april 2023 werd verhandeld
is gekocht door beleggers, natuurorganisaties, overheden en andere investeerders. Binnen deze groep is “Belegging” het grootste segment met negen procent van het totaal. Deze groep is divers van aard en doelstelling. Aankopen in dit segment dienen als investering, waarbij de uiteindelijke doelen variëren van het mogelijk maken van liefdadigheid en het realiseren van ideële overtuigingen (transitie van landbouw, verduurzaming, etc.) tot het creëren van een financieel rendement, of een combinatie van deze zaken. In de meeste van deze situaties blijft de grond duurzaam in agrarische gebruik.
Voornaamste kopers in dit segment zijn partijen als a.s.r. en Fagoed, maar ook de burgercoöperatie Land van Ons, bouw- en ontwikkelbedrijven en liefdadigheidsorganisaties behoren tot dit segment. Afhankelijk van het bedrijfsmodel houden deze organisaties de verkregen grond langer of korter in bezit. Bij een langdurig eigendom behoudt de grond meestal haar agrarische functie, en wordt deze verpacht of zelf geëxploiteerd. In een klein deel van dit segment kan een transformatie naar bijvoorbeeld woningbouw plaatsvinden.
Binnen overheden vond er bovendien een duidelijke verschuiving plaats: door de opheffing van de Dienst Landelijke Gebied (DLG) in 2015 hebben provincies een grotere rol in grondaankopen gekregen.
Grondprijzen
In de onderstaande kaart zijn de provinciale agrarische grondprijzen in het meest recente kwartaal opgenomen. De gemiddelde agrarische grondprijs loopt in het tweede kwartaal van 2023 uiteen van 60.700 euro in Friesland tot 161.900 euro per hectare in Flevoland. In de drie zuidelijke provincies en in Noord-Holland ligt de grondprijs tussen ongeveer 81.000 en 85.000 euro per hectare, en in de overige zes provincies (in het noorden, oosten en midden van het land) zit de prijs rond 70.000 euro per hectare.
Bron: Kadaster en Wageningen Economic Research
Bron: Kadaster
