Veldbonen is een kansrijk gewas voor melkveehouders. Maar de teelt ervan vraagt een andere benadering dan gras of mais. Daarom ondersteunen veredelaar Limagrain en het NAJK jonge telers in de vorm van de Eiwitchallenge in de bonenteelt. Kennis en ervaring worden via een app uitgewisseld, deelnemers krijgen op gezette tijden een adviseur van Limagrain op bezoek en tussendoor zijn er leerzame masterclasses. Zoals vorige week bij het Bioscience Center in Lelystad.
Tijdens de masterclass namen de deelnemers samen met de specialisten van Limagrain de stand van het gewas door. Het bleek dat dit behoorlijk verschilde. Het tot nu toe extreme jaar, met een natte maartmaand zorgt voor de nodige uitdagingen. Bij de één staat het gewas al volop in bloei. Een ander moest de zomerveldbonen begin juni nog zaaien.
Op tijd beregenen
Droogte is een actueel item voor veel telers. De vraag kwam dan ook wanneer beregenen nodig is. Productmanager Akkerbouw Martijn van Overveld van Limagrain adviseert hiervoor ’s morgens om zeven uur het gewas te bekijken. “Staat het er dan nog fris bij, dan is beregenen niet nodig. Dan kunnen de planten nog bij het grondwater komen. Staan ze er niet fris bij, wacht dan niet met beregenen.” Volgens Van Overveld zorgt op tijd beregenen voor zo’n twintig procent meer opbrengst. “De bonen staan langer en er komen meer peulen per plant”, verklaart hij.
Schimmels en insecten
Veldbonen vragen om een goede bescherming tegen schimmels en insecten. Het is belangrijk om er kort bovenop te zitten en tijdig in te grijpen als zich problemen voordoen. Daarom wordt wel eens aangeraden veldbonen te telen naast de wei waar de droogstaande koeien lopen. Dit omdat je dan zeker weet dat je op gezette tijden bij het perceel komt. Ruwvoerspecialist Antoon Verhoeven van Limagrain nam de deelnemers tijdens de Masterclass mee langs de belangrijkste ziekten en plagen in veldbonen.
Chocoladevlekkenziekte
Een bekende aandoening in veldbonen is chocoladevlekkenziekte. Dit is een tweetrapsaandoening onder invloed van schimmels. Eerst ontstaan kleine vlekjes. Als er dan niets tegen wordt gedaan, ontstaan pleksgewijs grotere vlekken die voor veel schade kunnen zorgen. Bij waarneming van de kleine chocoladevlekkenziekte is het daarom van belang er zo snel mogelijk tegen te spuiten. Zeker rond de peulzetting moet het gewas groen blijven.
Bladvlekkenziekte
Bladvlekkenziekte veroorzaakt ook bruine vlekken, maar dan met opvallende roodbruine vruchtlichamen. Winterveldbonen zijn hier vatbaarder voor dan zomerveldbonen. Verschil tussen chocoladevlekkenziekte en bladvlekkenziekte is dat bij chocoladevlekkenziekte het blad eraf valt, terwijl het bij bladvlekkenziekte blijft hangen. In later stadium lijkt bladvlekkenziekte op roest.
Roest
Komt er na een droge periode vocht, dan kan er roest optreden. Dit is te herkennen aan roodbruine sporenhoopjes op de bladeren.
Zwarte bonenluis
De zwarte bonenluis kan voor grote schade zorgen als hij haardjes gaat maken vlak voor de bloei. Ze verstikken het bovenste deel van de stengel en kunnen diverse schadelijke virussen overbrengen. Bij waarneming van de luizenhaardjes is het belangrijk zo snel mogelijk een bespuiting uit te voeren. Vanaf eind juni neemt de druk van de zwarte bonenluis doorgaans af.
Bladrandkever
Zoals de naam al zegt doet de bladrandkever zich tegoed aan de randen van het blad. Aangetaste planten zijn te herkennen aan de U-vormige inkepingen rond de randen. De belangrijkste schade wordt echter ongezien toegebracht. Dit in de vorm van larven die zich voeden met de wortelknobbeltjes. Bij de eerste waarneming van aangetaste bladeren is ingrijpen middels een bespuiting belangrijk.
Oogst en bewaring
Tijdens de masterclass werd vooruitgekeken naar de oogst en de bewaring van de veldbonen. Dit kan op verschillende manieren. Het oogsttijdstip hangt met name af van de manier van opslaan. Als de veldbonen droog moeten worden opgeslagen, bijvoorbeeld in kisten of in een silo, dan moeten ze zo droog mogelijk geoogst worden. Dan praat je over een vochtgehalte van zo’n vijftien procent. Als de bonen moeten worden vermalen en ingekuild moeten worden, dan mag het vochtpercentage iets hoger liggen.
Bonen kunnen worden geplet of gemalen. Geplet product wordt met name benut in de darmen. Gemalen bonen worden meer verteerd in de pens. Er zijn ook telers die veldbonen oogsten als gehele plant silage (GPS). Verhoeven raadt dit echter af. “Het gaat om de korrel, niet om de gehele plant. Voor de ruwe celstof hoef je het niet te doen. Dan kun je net zo goed gras verbouwen”, vertelt de ruwvoerspecialist, die aangeeft dat stro van veldbonen ook goed geschikt is al strooisel. “Het heeft meer draagkracht dan tarwestro. Het kan ook als structuurbron in het rantsoen dienen. De tannine die erin zit, remt daarnaast ook nog eens de vorming van ammoniak in de pens.”
Strokenteelt
De masterclass eindigde met een bezoek aan de Boerderij van de Toekomst, ook in Lelystad. Hier worden onder andere veldbonen geteeld in strokenteelt. We weten nog weinig over hoe gewassen op elkaar reageren. Op de Boerderij van de Toekomst wordt onder anderen dit aspect met behulp van strokenteelt onderzocht. Na het bekijken van de stand van het gewas en discussie over de voor- en nadelen van strokenteelt, kwam de leerzame masterclass tot een einde. Voorzien van nieuwe kennis konden de deelnemers weer verder met de teelt van hun eigen eiwitrijke gewas.
Tekst en beeld: Gerben Hofman
