“Mestvergisting was het ontbrekende stukje in de puzzel”

Melkveebedrijf Lage Bijssel in Doornspijk produceert sinds november 2021 elektriciteit uit mest dankzij mestvergisting. Het bedrijf maakt hiervoor gebruik van een mestvergister van Biolectric in combinatie met mesttechniek van Fabiton. In de beginperiode was het even zoeken, maar inmiddels heeft melkveehouder Wim Bonestroo het proces goed in de vingers. 

Melkveebedrijf Lage Bijssel

Samen met zijn compagnon in Flevoland heeft Bonestroo 450 melkkoeien. Daarvan zijn er 330 gehuisvest op de locatie in Doornspijk (Gelderland). Ze worden drie keer per dag gemolken in een 44-stands carrouselmelkstal. Hiervoor wordt de melkveehouder bijgestaan door een team van in totaal twaalf melkers die volgens een roulerend systeem melken.

Het bedrijf in Doornspijk heeft een omvang van zo’n 86 hectare, waarvan twaalf hectare mais- en de rest grasland en is met 50.000 kilogram melk per hectare een intensief bedrijf te noemen. Met het Veluwemeer aan de ene kant en de Veluwe aan de andere kant zit het bedrijf als het ware ingeklemd tussen Natura 2000-gebied. Bonestroo laat zich echter niet weerhouden te blijven ondernemen en probeert de consument daarin ook zoveel mogelijk mee te nemen.

Het bedrijf ligt aan een toeristische fietsroute en jaarlijks komen er twaalf- tot vijftienduizend klanten op het bedrijf om ijs te kopen, gemaakt met melk afkomstig van het bedrijf van Bonestroo.  

Droogstand uitdaging 

Momenteel produceren de koeien op het bedrijf in Doornspijk gemiddeld jaarlijks ruim 13.000 kilogram melk. De melkveehouder voert een TMR-rantsoen met 47 procent mais/gras en streeft naar persistente koeien die lang melk geven. Grote uitdaging is dan om ze droog te krijgen. Daarbij scheelt het dat de melkkoeien tegen het eind van de lactatie verhuizen naar het bedrijf in Flevoland.

Circa tien dagen na afkalven komen ze terug in Doornspijk. “De verhuizing en de overgang van drie keer daags naar twee keer daags melken werkt stimulerend en afbouwend voor de droogstand”, is de ervaring van de melkveehouder.

Extra stal maakt verhuizing overbodig

De bedoeling is echter dat komend jaar op het bedrijf in Doornspijk een extra stal verrijst, waardoor de tijdelijke verhuizing naar Flevoland niet meer nodig is. “Hoe we het dan oplossen met de droogstand, weet ik nog niet. Maar daar komt wel weer een oplossing voor”, aldus de melkveehouder die de jongveeopfok uitbesteedt. “Dit bevalt zo prima, ik heb geen reden om dat anders te gaan doen”, vertelt hij.  

Mestvergisting interessant 

De melkveehouder zit met zijn bedrijf sinds 2011 op de huidige locatie. Daarvoor zat het bedrijf drie kilometer verderop, waar het moest wijken voor woningbouw. “We hebben toen overal gezocht naar een nieuwe locatie, zelfs tot in Canada toe. Uiteindelijk kregen we de kans om op deze plek een nieuw bedrijf te starten. Die kans hebben we met beide handen aangegrepen”, vertelt de ondernemer.

‘Mestvergisting is het ontbrekende stukje in de puzzel’

Hij pakte het meteen goed aan. Op het moment dat verplaatsing aan de orde kwam, had hij zo’n honderd koeien; het nieuwe bedrijf werd ingericht op ruim 300 koeien. Met de bouw van de stal hield Bonestroo al rekening met mestbewerking of mestverwerking in de toekomst. De stal kreeg een dichte emissiearme vloer met minimale mestopslag in de stal. De mest wordt ongeveer ieder uur door de mestschuif de opvangput in geschoven waarna het de stal uit gepompt wordt.

Aanvankelijk werd de mest direct in de mestsilo buiten de stal gepompt. Maar sinds november 2021 gaat de mest eerst de vergister in die dat jaar achter de stal verrees. Mestvergisting waarbij er uit de mest gas wordt gewonnen was voor Bonestroo het ontbrekende stukje in de puzzel.

Hoe werkt mestvergisting?

Vier keer per dag pompt een wormpomp zo’n tien kubieke meter mest uit de stal naar de vergister. Daar wordt de mest op een temperatuur van ongeveer veertig graden Celsius gebracht. Anaerobe bacteriën in de mest produceren dan methaangas. Dit wordt opgevangen en ontzwaveld en gaat vervolgens naar de twee verbrandingsmotoren die op hun beurt de generatoren aandrijven. Deze produceren elektriciteit, dat als groene stroom aan het elektriciteitsnet wordt geleverd.  

Mest veel beter verwaard 

De elektriciteit die op het bedrijf wordt opgewekt is voor veertig procent voor eigen gebruik. “We hebben zelf jaarlijks zo’n 250.000 tot 255.000 kilowattuur elektriciteit nodig. Grote verbruikers zijn de melkinstallatie en de voerrobot”, vertelt de melkveehouder.

Naast elektriciteit produceert de generator warmte. Dit wordt onder andere gebruikt om de mest in de vergister op te warmen. De mest blijft 28 tot 32 dagen in de vergister. Zoveel mest als er dagelijks in gaat, zoveel gaat er als digestaat weer uit. Het digestaat wordt met behulp van een mestscheider gescheiden in een dunne en een dikke fractie. De dunne fractie bevat relatief veel kalium en stikstof. Deze gaat naar de mestsilo die achter de vergister staat en wordt gedurende het seizoen uitgereden met de sleepslang. “Dit is een mooie meststof, met makkelijk opneembare stikstof. Dat zie je aan het gras. De uitdaging voor ons wordt komende jaren een voldoende aanvoer van organische stof op de percelen”, aldus de melkveehouder.

De dikke fractie, die veel fosfaat bevat, wordt deels als boxvulling gebruikt en deels afgevoerd. Een volgende stap die Bonestroo wil zetten is de aanschaf van een stikstofstripper. De stikstofstripper zet met behulp van warmte van de generator minerale stikstof uit de dunne fractie om in ammoniumsulfaat, dat – als de wetgever meewerkt – op termijn kan worden gebruikt als kunstmestvervanger. “Dan is de cirkel helemaal rond”, aldus Bonestroo.  

Goede kwaliteit mest essentieel bij mestvergisting

Voor een succesvolle mestvergisting met een maximale opbrengst is de kwaliteit van de mest doorslaggevend. “Deze moet dagvers zijn, het liefst uurvers. Elke dag extra kost je een kuub gas per kuub mest”, vertelt Bonestroo. Op basis van een mestmonster was de verwachting dat er onder ideale omstandigheden per kubieke meter mest 30 tot 35 kubieke meter gas kon worden gewonnen.

Aanvankelijk viel de gasproductie op het bedrijf van Bonestroo echter tegen. “Ik vermoed dat spoelwater in de mestkelder spelbreker was. Uit water kun je helaas geen gas maken”, vertelt de melkveehouder. Na wat aanpassingen is dit verholpen en draait de vergister op dikke koemest. Momenteel haalt Bonestroo twintig tot dertig kubieke meter gas uit een kubieke meter mest. “Dat moet beter kunnen. Afgelopen voorjaar is er voor het sleepslangen digestaat onder de stal gepompt. Ik vermoed dat dit nog steeds invloed heeft en dat er nu deels een stukje mestvergisting in de stal plaatsvindt.”  

Energie voor 211 huishoudens dankzij mestvergisting

De ondernemer kan niet wachten tot ook de nieuwe stal op het bedrijf verrijst. “Als die klaar is, kunnen we de mest uit die stal ook vergisten en zo de capaciteit van de vergister nog beter benutten. In de volksmond wordt ons bedrijf al snel mega genoemd. We zijn groot en de koeien blijven jaarrond op stal. Dat doet af en toe de wenkbrauwen fronsen. Maar ik laat graag zien dat het ook op deze schaal mogelijk is om goed en verantwoord te produceren. Mensen zijn echt onder de indruk als we vertellen dat we niet alleen gezonde melk leveren, maar ook nog eens voor 211 huishoudens aan energie uit onze mest halen”, besluit hij.  

Tekst: Gerben Hofman
Beeld: Danique Sollie-Elverding en Gerben Hofman