Steeds minder grasland in Nederland, dat lijkt de huidige tendens te zijn. Risico daarvan is dat we ook de ecosysteemdiensten verliezen die gras levert. Gras geeft meer van deze diensten dan bouwland. Beleidsmakers kunnen sturen op het grondgebruik om dit verlies te voorkomen.
Minder grasland door afbouw derogatie
Het grasland in Nederland dreigt drastisch te verminderen, want de melkveehouderij staat onder de druk door de stikstofcrisis en de klimaatdoelen. Daarnaast zorgen het einde van de derogatie in 2026 en hoge grondprijzen voor financiële druk bij individuele melkveebedrijven. Gras wordt economisch minder aantrekkelijk. De verwachting is dat een deel van het grasland om die reden bouwland zal worden, bijvoorbeeld voor de teelt van snijmais.
Grasland maakt het verschil
Het Louis Bolk Instituut laat met de brochure ‘Grasland maakt het verschil’ zien dat gras veel meer levert dan alleen voer voor koeien. Dat de eenzijdige focus op vermindering van de veestapel leidt tot verlies van ecosysteemdiensten die belangrijk zijn voor Nederland. De brochure bevat ook concrete aanwijzingen hoe beleidsmakers kunnen sturen op grondgebruik. De bijbehorende memo geeft een onderbouwing van de inhoud van de brochure.
Ecosysteemdiensten
Via de koe levert gras ons melk. Maar gras levert nog veel meer, de zogenaamde ecosysteemdiensten. Het Louis Bolk Instituut vergelijkt 3 soorten grasland (blijvend, tijdelijk en semi-natuurlijk) met bouwland voor 10 ecosysteemdiensten:
- Bodemkwaliteit
- Landschap
- Ondergrondse biodiversiteit
- Bovengrondse biodiversiteit
- Waterkwaliteit
- Ammoniak
- Lachgas (N2O)
- CO2 opslag
- Waterverbruik en beregening
- Waterregulatie
Grasland scoort beter dan bouwland
Alle soorten gras (blijvend, tijdelijk, semi-natuurlijk) scoren beter op de bovengenoemde ecosysteemdiensten dan bouwland. Vooral op het gebied van ondergrondse en bovengrondse biodiversiteit, CO2 opslag, waterkwaliteit, waterregulatie en het landschap biedt gras meer dan akkerland. Semi-natuurlijk gras scoort het hoogste qua ecosysteemdiensten.
Grasland scoort beter door een jaarrond bodembedekking en de beperkte verstoring van het bodemleven door grondbewerking. Daarnaast heeft gras een hoge constante aanvoer van voeding voor het bodemleven door gewas- en wortelresten.
Extra uitstoot en uitspoeling
Als gras omgezet wordt naar bouwland gebeurt er meer dan alleen het verlies van ecosysteemdiensten. Er vindt ook tijdelijk een forse toename in de uitstoot van broeikasgassen en nitraatuitspoeling plaats. Het exacte niveau van deze verhoging is afhankelijk van de leeftijd van het omgezette grasland en de bodemsoort. Bijvoorbeeld op zandige gronden verwachten de onderzoekers dat de verhoging kan oplopen tot 13 tot 15 keer de jaarlijkse broeikasgasemissie per hectare. De nitraatuitspoeling kan oplopen tot ruim boven 100mg nitraat/l.
Bron: Groen Kennisnet
