Broei aan het voerhek kan veel schade veroorzaken. De energiewaarde van het rantsoen daalt snel en door verlies aan smaak zakt de drogestofopname. Met Koe-ling heeft Victoria Mengvoeders een effectieve, veilige en arbeidsvriendelijke manier geïntroduceerd om broei in het rantsoen tegen te gaan.
“Zelf eet ik graag een keer per dag warm”, vertelt rundveespecialist Wiljan Smits van Victoria. “Maar een koe wil dat niet. Die wil gewoon dag in, dag uit fris voer hebben. Zeker op warme dagen moet je daarvoor alle zeilen bijzetten. Temperatuurstijging van het voer werkt groei van bacteriën en schimmels in de hand. Deze storten zich meteen op de snel opneembare koolhydraten, wat dus ten koste gaat van je voederwaarde. Daarbij wordt het rantsoen ook nog eens warmer, soms wel tot zestig graden Celsius, waardoor de koe minder voer opneemt. Uiteindelijk gaat dit ten koste van de productie en de diergezondheid.”
Groei van organismen indammen
Met speciale zuren kan de groei van organismen als schimmels en bacteriën in het ruwvoer worden tegengegaan. Dit is effectief, maar Smits merkte in de praktijk dat dit toch nadelen heeft. “Het geeft extra werk en bovendien zijn de zuren die worden gebruikt geen onschuldig spul. De meeste veehouders die ik ken en die de zuren gebruiken, hebben er wel ergens een brandplekje door opgelopen. Op je arm of op je been is dan niet fijn, maar verder niet schadelijk. Maar je moet het product niet in de ogen krijgen, dan ben je verder van huis. Je wilt ook niet dat kinderen met het zuur in aanraking komen.”
Effectieve aanpak via maatmengsel
Daar moest iets beters op bedacht kunnen worden en met die uitdaging gingen Smits en nutritionisten van Victoria aan de slag. Koe-ling werd bedacht: aan het maatmengsel dat de veehouder in de silo krijgt, doet de voerproducent in de fabriek toevoegingen die de groei van bacteriën en schimmels remmen. Via de voermengwagen komt het maatmengsel in het rantsoen voor het voerhek. Daar houdt Koe-ling het voer fris en smakelijk. Uit onderzoek in de praktijk en op laboratoriumniveau blijkt dat dit prima werkt. “Op een bedrijf waar we in de zomer van 2021 Koe-ling ingezet hebben , was het rantsoen op warme dagen tijdens het voeren 24 graden Celsius. Acht uur later was het afgekoeld naar 19 graden en bleef op 19 graden Celsius zelfs, toen het als voer naar een andere diergroep ging”, geeft Smits als voorbeeld.
Dosering bepalen
De dosering van Koe-ling is afhankelijk van de omstandigheden, zoals de rantsoensamenstelling en de buitentemperatuur. Er zijn drie varianten: licht, medium of hoog. Om de broeigevoeligheid van een rantsoen te kunnen bepalen, volgt Victoria de temperatuur van het voer eerst een tijdje op afstand. Hiervoor worden speciale sensoren in en rond het voer geplaatst. Aan de hand van deze gegevens bepaalt de mengvoerleverancier in overleg met de veehouder, hoeveel broeiremmend middel aan het rantsoen moet worden toegevoegd om het voer voor het voerhek op de juiste temperatuur te houden. Op het moment dat Koe-ling wordt toegepast, wordt de meting opnieuw gedaan om het effect te bevestigen. Is er al broei aanwezig dan kan uiteraard Koe-ling meteen ingerekend worden.
‘Gebruikers enthousiast’
Victoria heeft Koe-ling dit jaar geïntroduceerd en Smits schat in dat inmiddels zo’n dertig procent van de melkveehouderij-klanten er al gebruik van maakt. “De melkveehouders die het gebruiken zijn er supertevreden over”, vertelt hij. Ze merken dat het voer koel blijft, de voeropname op warme dagen niet terugzakt, de pens gevuld blijft en de productie op peil. Dit zonder dat ze er zelf werk aan hebben.”
Een tevreden gebruiker van Koe-ling is melkveehouder Hans van Dijck uit Wanssum. Hij melkt zo’n honderd koeien die hij momenteel twee keer per dag een rantsoen van vers gras en snijmais, aangevuld met maatmengsel van Victoria geeft. “Vorig jaar werkten wij met losse kannen met zuur om broei onder controle te houden. Maar dit is een veel handiger oplossing. Ik merk ook dat de menging veel beter is. Het hele rantsoen blijft fris, de koeien gaan nu niet selecteren. De voeropname is daardoor veel beter en dat merk ik in de melkgift. Ondanks het warme weer zitten we op 33 liter per koe per dag. En met de huidige melkprijs is elke extra liter meegenomen”, vertelt Van Dijck.
‘Secuur werken blijft belangrijk’
Smits benadrukt wel dat, ondanks het gebruik van Koe-ling, bestaande maatregelen om broei tegen te gaan belangrijk blijven. “Dit betekent secuur werken met inkuilen, een goed inkuilmiddel gebruiken, bij het voeren het voer netjes uithalen en zorgen dat het luchtig voor het voerhek ligt. “Koe-ling werkt uitstekend, maar het is geen wondermiddel waardoor andere maatregelen overbodig worden, besluit hij.
Tekst: Gerben Hofman
Beeld: Fransen Gerrits
