Het is bijna zo ver, het najaar staat bijna voor de deur en ook dit seizoen brengt de nodige uitdagingen met zich mee. Zodra de ‘’r’’ in de maand verschijnt weet menig veehouder dat het risico op luchtwegproblemen bij kalveren weer toeneemt. Luchtwegklachten, veroorzaakt door bacteriën en virussen, leiden tot ziekte wanneer de infectiedruk hoog is, vaak in combinatie met een verlaagde weerstand, door bijvoorbeeld stress of veranderende weersomstandigheden. Om beter te weten welke maatregelen effectief zijn is het belangrijk om te weten welke bacteriën en virussen de problemen op uw bedrijf veroorzaken. Tegenwoordig zijn er goede en eenvoudige uitvoerbare methodes om vast te stellen waarom uw kalveren hoesten.
Als eerste is het van essentieel belang om te weten wélke kalveren geschikt zijn voor een onderzoek. In het algemeen geldt dat kalveren die acuut zijn ziek geworden het beste beeld geven van welke kiemen een rol spelen op uw bedrijf. Bij sommige onderzoeken mogen kalveren ook nog niet behandeld zijn met antibiotica, omdat dit een vertekend beeld kan laten zien. Een kalf dat al langere tijd is behandeld met antibiotica laat bij een onderzoek vaak een enorme hoeveelheid bacteriën en virussen zien. Hierdoor zijn de kiemen waarmee de luchtwegklachten beginnen echter niet meer eenvoudig vast te stellen. Pas wanneer we weten welke kiemen in eerste instantie de klachten op een bedrijf veroorzaken kan een gericht plan van aanpak en het juiste vaccin worden gekozen.
Bloedonderzoek
Bloedonderzoek naar afweerstoffen is een methode, die al heel lang gebruikt wordt. Om zeker te weten welke kiemen de veroorzaker zijn moet echter tweemaal bloedonderzoek worden gedaan, met enkele weken tussentijd. Wanneer de afweerstoffen concentraties van een bepaalde kiem in de tussenliggende periode stijgen is dit een duidelijke aanwijzing dat deze kiem de luchtwegproblemen veroorzaakt. Het nadeel van dit onderzoek is dat het lang duurt voor de uitslag bekend is (pas na het 2de bloedonderzoek). Hierdoor kan er geen gevoeligheidstest worden uitgevoerd om te zien voor welke antibiotica de eventueel gevonden bacteriën gevoelig zijn. Voordeel is wel dat er onderzoek gedaan kan worden wanneer de kalveren kort geleden behandeld zijn.
Longspoeling (BAL)
Bij een longspoeling wordt er een kleine hoeveelheid vloeistof in de luchtwegen van het kalf gespoten en er direct weer uitgezogen. In de vloeistof zitten de kiemen die de luchtwegklachten veroorzaken. Een longspoeling wordt uitgevoerd door uw dierenarts en is een veilige methode. Ook bij deze methode is het belangrijk de juiste dieren te selecteren. Neem hiervoor de acuut zieke dieren, die nog niet behandeld zijn.
Bij een longspoeling wordt het kalf vastgehouden met de kop omhoog, een verdere verdoving is niet nodig. Een slangetje wordt via de neus en de luchtpijp tot vlak bij de longen gebracht. Als het slangetje goed in de luchtpijp zit gaat het kalf hoesten en steekt zijn tong uit.Via het slangetje wordt 30 ml vloeistof in de longen gespoten en het grootste gedeelte van de vloeistof wordt direct teruggezogen en in een steriel buisje gespoten. Het steriele buisje wordt gekoeld verstuurd naar het laboratorium voor onderzoek. Een kleine hoeveelheid vloeistof blijft achter in de longen van het kalf en wordt geabsorbeerd. Het kalf ondervindt van deze methode geen hinder.
Longspoelingen worden steeds vaker uitgevoerd. Het is dan ook een aantrekkelijke optie, die veel mogelijkheden biedt. De longspoelsels kunnen op twee manieren onderzocht worden. Er kan een kweek gedaan worden, waarbij gekeken wordt naar de groei van bacteriën. Bij het laten doen van een PCR wordt er gezocht naar het DNA van de aanwezige bacteriën en virussen in het spoelsel. Voordeel van de PCR is dat er naast bacteriën ook naar virussen gekeken wordt en de test snel een uitslag geeft. Wanneer het laten uitvoeren van een gevoeligheid voor antibiotica gewenst is, kan naast de PCR ook worden gekozen voor een kweek van de aanwezige bacteriën.
Wat kan ik met de uitslag?
Wanneer de uitslag bekend is, is het van belang dat u deze met uw dierenarts bespreekt. De interpretatie is niet altijd even eenvoudig. Er moet rekening worden gehouden met de keuze van de bemonsterde dieren, en de omstandigheden op uw bedrijf.
Luchtwegproblemen kunnen voor grote schade zorgen bij uw jongvee, daarom is het beter om deze klachten te voorkomen op uw bedrijf. Maak daarom in samenspraak met uw dierenarts een plan dat specifiek is voor uw bedrijf. Breng hierbij alle risicofactoren in beeld en kies aan de hand van de uitslagen van diagnostiek, het juiste vaccin voor uw kalveren. Pas daarnaast eventueel ook het biestmanagement en de voeding aan en pas de huisvesting aan indien nodig.
Bent u nieuwsgierig naar de verschillende mogelijkheden om luchtwegproblemen te voorkomen? Of wilt u meer informatie over welke kiemen mogelijk een rol spelen op uw bedrijf? Neem dan rechtstreeks contact op met een van onze dierenartsen: Jessica Hartjes, 06-3800 8533 (Nederland), Pauline Athmer (Zuid Nederland), 06-8100 2036, Ruth Meenks (Noord Nederland) 06-1370 2817, Sabine Hoogeveen (West Nederland) 06-8279 0165 of Anne-Lynn Geertshuis (Oost Nederland) 06-2046 9304. U kunt ook onderstaand contactformulier invullen, dan nemen wij contact met u op.
