Toepassen van een bedrijfseigen fosfaatnorm (BEP) levert het gemiddelde Koeien & Kansen-bedrijf en De Marke steeds meer voordeel op, ondanks dat er grote verschillen zijn tussen de bedrijven. In 2014 was de bedrijfseigen fosfaatnorm nog 2% hoger dan de generieke bemestingsnorm voor fosfaat. In 2016 lag deze bedrijfsspecifieke fosfaatbemestingsnorm gemiddeld 11% hoger. Dit komt door de verlaging van de forfaitaire gebruiksnormen van fosfaat in 2015 en ook door een hogere fosfaatproductie met het gewas op de bedrijven.
BEP 2016
In 2016 is de bedrijfseigen fosfaatnorm (BEP) van een gemiddeld Koeien & Kansenbedrijf en De Marke 95 kilogram fosfaat per hectare. Dit blijkt wel uit figuur 1. De BEP is gebaseerd op de werkelijke onttrekking van fosfaat door het gewas. De BEP plaatsingsnorm voor fosfaat die Koeien & Kansen-bedrijven en De Marke binnen de BEP pilot mogen gebruiken is gebaseerd op de onttrekking van de afgelopen drie jaar en gecorrigeerd voor fosfaattoestand van de bodem.
Uit Figuur 1 komt naar voren dat de gemiddelde BEP norm in 2016 voor Koeien & Kansen en De Marke 10 kilogram fosfaat per hectare hoger is dan de gemiddelde forfaitaire gebruiksnorm van 85 kilogran fosfaat per hectare. Op basis van de gemiddelde onttrekking van de afgelopen 3 jaar mag het gemiddelde Koeien & Kansen-bedrijf dus 10 kilogram fosfaat per hectare meer plaatsen dan volgens de generieke norm. Negen Koeien & Kansen-bedrijven hebben een hogere bedrijfsspecifieke bemestingsnorm dan de generieke (BEP-voordeel). Vooral op de bedrijven 1, 5 en 12 is de gemiddelde onttrekking over drie jaar fors hoger dan de generieke bemestingsnorm. Op bedrijf 5 is deze zelfs 57 kilogram fosfaat per hectare hoger.
Niet ieder bedrijf heeft een BEP-voordeel, op 7 Koeien & Kansen-bedrijven en op De Marke is de gemiddelde onttrekking van de afgelopen 3 jaar lager dan de generieke gebruiksnorm voor fosfaat. Het verschil tussen BEP en de generieke gebruiksnorm is bij de bedrijven die een BEP-nadeel hebben echter niet zo groot als bij een aantal bedrijven met een BEP-voordeel. Bij bedrijf 13 en bij de Marke is het BEP-nadeel met 12 kilogram fosfaat per hectare het grootst.
Figuur 1: Vergelijking bedrijfseigen fosfaatnorm (BEP) met generieke gebruiksnorm voor fosfaat op Koeien & Kansen-bedrijven en De Marke in 2016
BEP voordeel stijgt
In Figuur 2 komt naar voren dat Koeien & Kansen en De Marke in 2016 gemiddeld 11% meer fosfaat op basis van BEP mochten bemesten dan op basis van generieke gebruiksnormen. Het BEP voordeel is daarmee 3 procentpunten hoger dan in 2015 toen het nog 8% was. Ten opzichte van 2014 is het voordeel nog veel meer gestegen: 9 procentpunten meer voordeel in 2016 dan het BEP voordeel van 2% in 2014. Dit is te verklaren doordat vanaf 2015 de meeste forfaitaire gebruiksnormen voor fosfaat met 5 kilogram fosfaat per hectare verlaagd zijn, behalve voor grasland met fosfaattoestand 'laag'. Hierdoor is BEP na 2015 eerder hoger dan de generieke gebruiksnorm. Door het wegnemen van deze correctie van de generieke normen zou het gemiddelde BEP voordeel van Koeien & Kansen
en De Marke in 2015 1% hoger zijn dan in 2014 in plaats 6%, en in 2016 4% hoger dan in 2014 in plaats van 9%.
Figuur 2: Procentuele afwijking van bedrijfseigen fosfaatnorm (BEP) ten opzichte van de generieke gebruiksnorm van fosfaat op Koeien & Kansen-bedrijven en De Marke voor jaren 2014, 2015 en 2016
In 2016 hebben 15 Koeien & Kansen-bedrijven en De Marke een groter BEP voordeel gerealiseerd dan in 2014. Op 12 van deze bedrijven was de stijging groter dan de daling van de gebruiksnorm met 5 kilogram fosfaat per hectare voor alle grond behalve grasland met fosfaattoestand "laag". Slechts 1 bedrijf (bedrijf 8) presteerde in 2016 minder goed dan in 2014. Dit bedrijf had in 2014 al geen voordeel van BEP, toch werd in 2016 dit nadeel nog groter. De stijging van de BEP normen op veel bedrijven laat zien dat onttrekking van fosfaat met het gewas de laatste jaren toeneemt.
Opvallend in Figuur 2 is dat een aantal bedrijven sinds 2014 forse stappen heeft gezet als het gaat om verbetering van de BEP-norm, op 5 Koeien & Kansen-bedrijven en De Marke is in 2016 het BEP-voordeel met 10% of meer toegenomen. Op bedrijf 5 en 12 is het voordeel zelfs met 25% toegenomen.
Ondanks de gemiddelde toename van het BEP-voordeel en lagere forfaitaire gebruiksnormen voor fosfaat (vanaf 2015) is in 2016 bij slechts 2 bedrijven het nadeel van BEP omgeslagen in een voordeel (bedrijven 4 en 6). Zoals eerder al aangegeven hebben in 2016 nog steeds 7 Koeien & Kansen-bedrijven en De Marke een lagere BEP-norm dan de generieke gebruiksnorm, al zitten in 2016 drie bedrijven (bedrijven 2, 9 en 10) dicht tegen het omslagpunt aan.
Trend
Wanneer de trend zich voortzet en bedrijven via hogere gewasopbrengsten nog meer fosfaat van hun land halen, kunnen in de toekomst wellicht meer Koeien & Kansenbedrijven een hogere BEP-norm halen dan de generieke norm. Een hogere BEP leidt overigens niet voor alle bedrijven meteen tot financieel voordeel. Wanneer de plaatsingsruimte van stikstof beperkend is, zal de mestafvoer door een hogere BEP niet dalen. En op derogatiebedrijven leidt meer plaatsingsruimte voor fosfaat niet altijd tot meer fosfaatbemesting omdat aanvoer van fosfaatkunstmest verboden is, alleen dierlijke mest is op deze bedrijven toegestaan. Zie voor meer informatie hierover het nieuwsartikel: Realiseren en benutten BEP voordeel niet eenvoudig.
