Binnen het project Koeien & Kansen is water een van de thema's. Hierbij gaat het om zeven verschillende aspecten, die als modules verwerkt zijn in de software van de BedrijfsWaterWijzer (BWW). Waar de Kringloopwijzer vooral een resultaat op bedrijfsniveau weergeeft, gaat de BWW een stap verder. De resultaten liggen voornamelijk op perceels- en slootniveau. Deze informatie levert nieuwe aandachtspunten voor het watermanagement op.
Om een betrouwbaar resultaat voor de het waterbeheer weer te kunnen geven, is informatie op perceels- en slootniveau nodig. Voor het invullen van de BWW heb je meer informatie nodig dan bij het invullen van de KringloopWijzer. Deze wijzer beperkt zich tot stikstof en fosfaat op bedrijfs- en gewasniveau (grasland, mais- en eventueel bouwland).
Aandacht voor automatisch GIS-info laden
De ontwikkelaars van de BedrijfsWaterWijzer zijn zich er van bewust dat het invoeren van de bedrijfsgegevens het grootste knelpunt is bij een mogelijke toepassing van dit syteem. We streven daarom naar zo veel mogelijk automatische invoer van gegevens uit beschikbare bestanden. Dat is al voor een flink deel gerealiseerd. Zo worden de percelen uit de gecombineerde opgave (BRP) via Akkerweb overgenomen van RVO. Met een exportfile uit de KringloopWijzer (xml-uitvoerbestand) worden de benodigde gegevens rond opbrengst, bemesting en overschotten van grasland, maïs en bouwland ingelezen. Voor het onderdeel ‘Erf’ wordt gebruik gemaakt van de Erfscan van BroosWater. Sinds kort kunnen we ook beschikken over de fosfaattoestand van de afzonderlijke BRP percelen. En we werken momenteel aan het automatisch inlezen van sloten in de BedrijfsWaterWijzer. De zoektocht naar een verdere automatische invoer van data zal ook de komende tijd doorgaan.
Risicoscore voor watermanagement
Nu de software van de 1e versie van de BedrijfsWaterWijzer klaar is, wordt het systeem gevuld met de bedrijfsinformatie van de 16 Koeien en Kansen bedrijven. Op deze manier doen ontwikkelaars en veehouders ervaring op met het invullen en met de werking van de BedrijfsWaterWijzer. Hierdoor komen verbeterpunten voor de BWW aan het licht. Hieruit blijkt dat het versimpelen van de invoerproceduren nog de nodige aandacht vraagt. Desondanks kunnen we toch al van een aantal bedrijven resultaten laten zien.
Figuur 1: Score op zeven verschillende modules
Hierboven staat een weergave van het resultaat van een melkveebedrijf, met de risicoscore van de verschillende modules. Dit figuur (1) laat een score zien op de zeven verschillende modules. Voor dit bedrijf laat de BWW zien dat er geen risico is op vervuiling van het oppervlaktewater via het erf. Het risico op droogte is beperkt, maar het bedrijf heeft wel veel risico op wateroverlast en afspoeling. Er is geen risico op nitraatuitspoeling naar het grondwater en het drinkwater is van voldoende kwaliteit. Het slootbeheer scoort matig in de afweging tussen een goede ecologie en de afvoercapaciteit van de sloot.
Interpredatie van het onderdeel afspoeling als voorbeeld
Bij alle modules is een verdere uitsplitsing van het resultaat mogelijk, om preciezer na te gaan waar het echte aandachtspunt zit. Voor het onderdeel 'afspoeling' van bovenstaand bedrijf is hieronder een verdere uitsplitsing gemaakt voor het onderdeel fosfaatafspoeling door de grond. De score in bovenstaande figuur (1) bij het onderdeel afspoeling is een gewogen gemiddelde van de scores in onderstaande figuur (2), waar het onderdeel afspoeling weer verder onderverdeeld is in oppervlakkige afspoeling van stikstof en fosfaat en afspoeling door de grond van stikstof en fosfaat.
Figuur 2: Onderverdeling van de score 'Afspoeling' naar oppervlakkige afspoeling en afspoeling door de grond
Figuur 3 hieronder laat zien dat er een groot verschil zit in het risico tussen de verschillende sloten. Van zeer veel risico tot geen risico. Mogelijke oorzaken hiervoor kunnen de fosfaattoestand van de aangrenzende percelen zijn, een te hoog fosfaatoverschot, een afwijkende bemesting, een andere grondwaterstand of een slecht doorlatende bodemlaag.
Figuur 3: Uitsplitsing van het onderdeel 'fosfaatafspoeling door de grond' naar verschillende sloten
Fosfaatoverschotten verlagen
Als een belangrijke oorzaak van het risico ligt aan een te hoog fosfaatoverschot, dan is dit overschot te verlagen zoals veehouders gewend zijn bij de KringloopWijzer. Dus door een lagere fosfaatbemesting of meer oogst van fosfaat van het perceel. Echter is een hoge fosfaattoestand van de bodem moeilijker te verhelpen. Want dit vereist een lange periode van uitmijnen (negatief fosfaatoverschot).
Verder treedt fosfaatafspoeling door de grond vooral op als de bovengrond te nat is. Hierdoor is er een kans op ondiep horizontaal transport van fosfaat naar de sloot. Dit kan het gevolg zijn van storende lagen dieper in het profiel van de bodem, van kwel of van een te hoge grondwaterstand. De maatregelen die hierbij passen zijn het doorbreken van de storende laag, buisdrainage of aangepast peilbeheer om iets aan kwel en een te hoge grondwaterstand te doen.
Bron: DairyCampus
